Szanowni Państwo,

Udostępniamy Państwu wyniki projektu badawczego zrealizowanego na Politechnice Krakowskiej, a finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki. Celem tego projektu była próba zestawienia bazy terminów powiązanych z konserwacją-restauracją dzieł sztuki i dyscyplin pokrewnych oraz znalezienie ekwiwalentów dla tych terminów w innych językach. Aby to osiągnąć, zastosowaliśmy nowatorski system budowania słownika hierarchicznego.

W wyniku tych prac powstał wielojęzyczny słownik, zawierający terminologię ochrony dóbr kultury, konserwacji malarstwa i dyscyplin powiązanych. Z uwagi na różnorodność poruszanych zagadnień, jak również możliwość dalszej rozbudowy, zgromadzoną bazę terminologiczną nazwaliśmy Wielojęzycznym Słownikiem Interdyscyplinarnym. Podejmując się wykonania zadania badawczego nie mogliśmy przewidzieć wszystkich trudności, ani też końcowego efektu przedsięwzięcia. Przeprowadzone badania pokazały między innymi, że jakkolwiek wyszukanie i podanie obcojęzycznego ekwiwalentu w słowniku dwujęzycznym może być stosunkowo proste, to w słowniku wielojęzycznym, szczególnie w przypadku terminów dotyczących pojęć teoretycznych, nazw procesów, a także przedmiotów (np. narzędzi), może nieść z sobą ogromne trudności. Wiele problemów wynika też z niejednoznaczności terminów, które bywają różnie rozumiane i objaśniane w poszczególnych obszarach językowych.

Zadaniem projektu nie było definiowanie, a co za tym idzie porządkowanie terminologii – dlatego zasadniczo zrezygnowaliśmy z samodzielnego opracowywania definicji lub opisów haseł, opierając się przede wszystkim na literaturze źródłowej. W wyborze cytatów kierowaliśmy się głównie wartością użytej terminologii, a nie poprawnością określonych procedur konserwatorskich, czy trafnością definicji. Dotyczy to przede wszystkim technik konserwatorskich, w których szybki rozwój technologiczny sprzyja przedawnianiu się popularnych wcześniej metod. Nasz Słownik ma charakter zasobu leksykalnego i nie powinien być traktowany jako podręcznik do nauki technik rzemieślniczych czy konserwatorskich. Warto zaznaczyć, że w związku z rozwojem nauki dezaktualizują się także definicje zawarte w aktach prawnych, systematyki biologiczne, czy nazwy związków chemicznych, dlatego treści zawarte w Słowniku nie mają charakteru encyklopedycznego.

Istotnym założeniem naszego projektu jest otwartość Słownika, który wraz z postępem wiedzy oraz potrzebami może być modyfikowany i korygowany. Tworząc terminologiczną bazę danych wykorzystaliśmy program komputerowy przygotowany specjalnie dla naszych potrzeb. Niniejszy system umożliwia dalszą rozbudowę terminologicznej bazy danych o inne dziedziny nauki, wprowadzanie nowych rozdziałów słownika oraz kolejnych wersji językowych

Uzyskane w toku prac doświadczenia wykazały, że przekład specjalistycznych tekstów naukowych wymaga ścisłej współpracy naukowców dysponujących wiedzą specjalistyczną z językoznawcami o wysokiej kompetencji translatorycznej. Zdajemy sobie sprawę, że przy tak obszernym zakresie tematycznym ryzyko popełnienia błędów jest duże. Za ewentualne pomyłki przepraszamy. Będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi, sugestie i krytyczne

Monika Bogdanowska, Andreas Komodziński